در آغاز این سوره در آیات 1 و 2 می‌خوانیم:
الف. لام. میم: این کتاب بدون شک از سوی رب العالمین فرو فرستاده شده است...
«رب» به معنای مالکی است که امر و آنچه را در ملکیت اوست تدبیر می‌کند.(1) «رب» را در فارسی، پروردگار معنا می‌کنند و «رب العالمین» یعنی پروردگار جهانیان.
از همان آغاز سوره پیداست که در این سوره از «ربوبیت» و تدبیر عالم از سوی پروردگار سخن می‌گوید. مشرکین در زمان جاهلیت خداوند را خالق هستی می دانستند، اما به «ارباب»(2) یعنی به خدایانی نیز اعتقاد داشتند که از نظر آنان این ارباب در خلقت و آفرینش نقشی نداشتند، اما اداره و تدبیر امور عالم در اختیار این ارباب بود. در پندار باطل آنان خداوند عالم در اداره جهان کمترین نقشی ندشت. از این رو به پرستش ارباب که همان بت‌ها بودند می پرداختند و در برطرف کردن نیازها و رفع گرفتاری ها و جلب روزی، از آن‌ها کمک می جستند.
آیه دوم و پنجم، این عقیده را باطل اعلام می‌کند و اشاره می‌کند: خداست که رب العالمین است و تدبیر امور عالم به دست اوست.
آری خداوند همانگونه که خالق آسمان‌ها و زمین و همه موجودات است، همه امور آنان را هم تدبیر می‌کند و تنها اوست که پروردگار جهان و رب العالمین است.
فرو فرستادن قرآن برای هدایت، و ارسال پیامبر اکرم(ص) به عنوان هشدار دهنده، خود جزیی از تدبیر و ربوبیت الهی برای تربیت نوع بشر و ما انسان‌هاست.
آیات دوم و سوم به این مطلب اشاره دارد، و قکآن را که مشرکین بافته محمد معرفی می‌کردند، حقی از جانب پروردگار می‌نامد که برای بیم و هدایت فرو فرستاده شده است.
در آیه 15 به «سجده» مومنان در هنگام ذکر آیات الهی اشاره می‌شود و نام سوره نیز از آن گرفته شده است. آیه مذکور آیه سجده است و هر کس آن را بخواند یا بشنود، در پایان آیه واجب است فورا سجده به جا آورد. شنیدن آیه باید از تلاوت کننده ای باشد که به صورت زنده در حال خواندن آیه است، اما اگر صدای قاری ضبط و بعداً از رادیو، تلویزیون، ضبط صوت و امثال آن پخش شود، سجده کردن واجب نیست.
1-در واقع می‌توان گفت: معنای «رب» مساویست «مالک+مدبر»
2-جمع رب
کتاب گلستان سوره‌ها – ص 175
محمد حسین جعفری
