متن شبهه یا سوال :

ببخشید من یه دوست سنی دارم با هم رفتیم سفر، اما دیدم اون تو سفر نمازهاشو شکست نمی خواند و می گفت پیامبر هم نماز هاشو شکسته نمی کرد. فکر نمی کردم تو این مساله هم اختلاف داشته باشیم. میشه از کتبشون لزوم شکسته خواندن نماز ها رو ثابت کنید تا قانعش کنم؟


پاسخ :

مساله شکسته خواندن نمازهای چهار رکعتی در سفر گذشته از آنکه در آیه قرآن به آن اشاره شده است:

وَ إِذا ضَرَبْتُمْ فِی الْأَرْضِ فَلَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ أَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَنْ یَفْتِنَکُمُ الَّذینَ کَفَرُوا إِنَّ الْکافِرینَ کانُوا لَکُمْ عَدُوًّا مُبیناً
و چون در زمین سفر کنید، گناهى نیست که اگر بیم آن داشتید که کافران به شما زیان رسانند، نماز خویش کوتاه کنید. زیرا کافران دشمن آشکار شما هستند.
(نساء/101)

در روایات فراوانی از اهل بیت پیامبر گرامی نیز بیان شده است که می توانید به کتاب «وسائل الشیعه ج 8 ص 451 ابواب نماز مسافر» رجوع کنید. (چون فرض سوال منابع اهل سنت است، از آوردن روایات معتبر شیعی خودداری می کنیم)

در روایات متعددی از منابع اهل سنت نیز تشریح شده است از جمله:

مسلم از موسى بن سلمه هذلى نقل مى کند از ابن عباس پرسیدم: آنگاه که در مکّه هستم (مسافرم) چگونه نمازبخوانم؟ فرمود:«دو رکعت نماز بخوان که سنّت پیامبر است»
(صحیح مسلم ج 1 ص 258)
(مسند احمد ج 1 ص 290)

مسلم از انس نقل مى کند: «پیامبر در یکى از سفرهاى خود به مکه نماز ظهر را در مدینه چهار رکعت خواند و نماز عصر را در ذو الحلیفه (مسجد شجره) دو رکعت خواند»
(صحیح مسلم ج2 ص144)

این قبیل روایات که شمار آنها در صحیح مسلم به نُه حدیث مى رسد، حاکى از آن است که شکسته خواندن نماز، امرى لازم است و اعراض از آن، اعراض از سنّت پیامبر به شمار مى آید. (رجوع شود به شرح نووی بر صحیح مسلم، ج 5 ص 207)

ابو داود از عمران بن حصین نقل می کند: «با پیامبر در نبرد با مشرکان شرکت کردم و در فتح مکه افتخار ملازمت داشتم، پیامبر 18 شب در مکّه اقامت گزید و همیشه چهار رکعتى را دو رکعت مى خواند و به مردم مکّه مى گفت: اى مردم شهر، شما نمازتان را چهار رکعت بخوانید، ما گروهى مسافر هستیم»
(سنن ابی داود ج 1 ص 10)
(سنن ترمذی ج 2 ص 430)

تعداد روایاتى که در مورد شکسته خواندن نمازهاى چهاررکعتى در سفر آمده، بیش از آن است که در این جا نقل شود. در کتاب «الانصاف» ،علامه سبحانی ، 26 روایت از پیامبر و یارانش در این مورد طبق کتب اهل سنت نقل شده است. (الانصاف فی مسائل دام فیها الخلاف ج1 ص 331 به بعد)

مجموع روایات حاکى از لزوم قصر و عدم جواز اتمام است و چه دلیلى روشن تر از گفتگوى رسول خدا با مردم مکه در روایت اخیر.

اعتراض صحابه به عثمان:
پیامبر گرامى و دو خلیفه بعدى حتى خود عثمان، سالیانى در سفرهاى خود به مکّه، نماز را در منى، دو رکعت مى خواندند، آنان هر چند اهل مکّه بودند و فاصله مکه و منى ۶ کیلومتر بیشتر نبود، ولى چون از شهر خود اعراض کرده بودند، حالت مسافر داشتند، ولى متاسفانه در یکى از سفرها، عثمان به جاى دو رکعت، چهار رکعت خواند، در این هنگام، صداى اعتراض همگان بر علیه او بلند شد.

مسلم در صحیح خود چنین نقل مى کند: « عثمان در منى، نمازظهر و یا عصر را چهار رکعت خواند. وقتى خبربه عبداللّه بن مسعود رسید، استرجاع کرد، یعنى گفت: «اِنَّا لِلَّهِ وَ اِنَّا اِلَیْهِ راجِعُونَ» سپس افزود: « من با دو خلیفه پیشین در منى نمازخواندم، آن دو نفر نمازهاى چهار رکعتى را دو رکعت مى خواندند.»
(شرح صحیح مسلم،نووی،ج5 ص209)