دسته ای از روایات درباره حفظ نفس و مراقبت از بدن و نیز پرهیز از زیان رساندن به آن، اهمیت ویژه ای داده و بر حفظ صحت تاکید دارند به گونه ای که در برخی روایات بدن و اعضای آن از امانت های الهی به شمار آمده اند که باید حفظ شود.
چنان که رسول خدا (ص) فرمودند: «هر که روز و شب را سپری می کند و سه نعمت را در اختیار دارد، نعمت دنیا بر او تمام است: سلامت بدن، امنیت و هزینه روزانه و اگر چهارمین نعمت را هم داشته باشد تمام نعمت دنیا و آخرت را در اختیار دارد و آن اسلام است.»
امیرمومنان امام علی (ع) می فرمایند: «ارزش دو چیز را نشناسد مگر کسی که آنها را از دست داده باشد: جوانی و عافیت.»
و از امام صادق (ع) است که فرمودند: «سلامتی نعمتی پنهان است هر گاه باشد، فراموش شود و هر گاه از دست رود به یاد آید.»
امیرمومنان امام علی (ع) فرموده اند: «هر کس غذای پاکیزه بخورد و به خوبی آن را بجود و پیش از سیر شدن از غذا دست بکشد و به موقع تخلی نکند، جز به مرض مرگ، بیمار نگردد.»
و از حضرت رضا (ع) است که می فرمایند: «اگر مردم کم غذا بخورند بدن هایشان اعتدال و استواری یابد.»
و از ایشان است که فرمودند: «خواب [به موقع و به اندازه] به تن قدرت و نیرو می بخشد.»
امام علی (ع) نیز فرموده اند: «شب زنده داری مایه راحتی و آسایش است.»
امام صادق (ع) می فرمایند: «کسی که شبانه کار کند و با نخوابیدن به چشمش استراحت ندهد [وموجب اضرار به آن شود] آن کارش حرام است هر چند مال به دست آمده حلال است.»
علاوه بر این، در روایات بر پیشگیری از بیماری ها تاکید شده است، چنان که رسول خدا (ص) می فرمایند: «خدای بی شریک با صدقه از بیماری و درد جلوگیری می کند.»
مولای متقیان فرموده اند: «کم خوری مانع بسیاری از بیماری ها است.» و نیز می فرمایند: خود را از سرمای آغازین [فصل پاییز] محافظت کنید ولی سرمای پایانی [یعنی آغاز فصل بهار] را دریابید، چراکه با تن ها همان کند که با درختان کند؛ سرمای آغازین برگ سوز و سرمای پایانی برگ ساز است.»
معصومان علیهم السلام در روایاتی علل بیماری ها را نیز تصریح کرده اند؛ رسول گرامی اسلام (ص) می فرمایند: «ای علی! 9 چیز مایه فراموشی است: خوردن سیب ترش، گشنیز، پنیر، نیم خورده موش، خواندن نوشته قبرها، راه رفتن میان دو زن، زنده انداختن جانور از بدن، حجامت در فرورفتگی پشت گردن و ادرار کردن در آب راکد.»
ایشان همچنین فرموده اند: «آب را هنگام نوشیدن بمکید (جرعه جرعه بنوشید) و یکباره سر نکشید چراکه مایه ناراحتی کبد می شود.»
و نیز از پیامبر اکرم (ص) است که: «از نشستن زیر آفتاب بپرهیزید، زیرا لباس را فرسوده، بدن را بدبو و بیماری پنهان را آشکار می کند.»
امام صادق (ع) فرموده اند: «مداومت بر خوردن سه چیز لاغری می آورد: تخم مرغ، ماهی و شوفه خرما.»
البته در کنار عوامل مادی، عوامل غیرمادی نیز در ابتلای انسان به بیماری اثر دارند چنان که امام رضا (ع) فرموده اند: «هر گاه مردم گناه تازه ای مرتکب شوند که در گذشته انجام نمی دادند خدا آنان را به گرفتاری [و بیماری] تازه و بی سابقه مبتلا کند.»
و از حضرت صادق (ع) است که: اثر کار زشت در انجام دهنده آن سریع تر از تاثیر کارد بر گوشت است.»
منبع: مفاتیح الحیات
